Paus Franciscus mag de wereld niet veranderen. Maar hij is de kerk aan het hervormen. (Gepubliceerd in 2019) (2024)

ROME —paus Franciscusen zijn drang naar openheid – jegens migranten, moslims en hom*o's – heeft misschien niet langer invloed op een wereldtoneel waar nationalisten, populisten en extreemrechts het politieke gesprek domineren.

Maar binnen in de kerk is een ander verhaal.

Tijdens een ceremonie in de Sint-Pietersbasiliek op zaterdag zal Franciscus 13 nieuwe kardinalen creëren die zijn pastorale stijl en prioriteiten weerspiegelen over een reeks kwesties, waaronder migratie, klimaatverandering, de inclusie van hom*oseksuele katholieken, interreligieuze dialoog en het verschuiven van de kerkelijke macht van Rome naar bisschoppen in Afrika, Azië en Zuid-Amerika.

De benoemingen zijn een mijlpaal voor Franciscus, die nu een omslagpunt van invloed bereikt om de toekomstige kerk naar zijn beeld vorm te geven. Na zaterdag zal Franciscus meer dan de helft van de kiezers binnen het College van Kardinalen hebben benoemd, waar een tweederde meerderheid van degenen onder de 80 jaar nodig is om zijn opvolger te kiezen.

Hoe langer Franciscus leeft, hoe belangrijker zijn pontificaat wordt.

"Hoe langer het duurt, hoe meer kardinalen er zullen zijn in de geest van paus Franciscus", zei aartsbisschop Jean-Claude Hollerich van Luxemburg, die dit weekend een van degenen zal zijn die tot kardinaal zijn benoemd.

Francis heeft zijn agenda inmiddels overduidelijk gemaakt. In tegenstelling tot zijn voorgangers, die hardhandig optreden tegen afwijkende meningen en bisschoppen en kardinalen promootten die de nadruk legden op trouw aan de kerkelijke leer, wil Franciscus een inclusieve kerk die katholieken die zich geografisch, pastoraal en ideologisch vervreemd voelden, weer in de kudde verwelkomt. Die missie heeft hem de vijandschap opgeleverd van kerkconservatieven,vooral in de Verenigde Staten, die het gevoel hebben dat hij de leer van de kerk verwatert omwille van een goedkope omhelzing.

Francis wordt in december 83 en gezien zijn leeftijd heeft hij vanaf het begin van zijn pausschap zes jaar geleden de rol met een zekere urgentie benaderd, waarbij hij vaak zijn eigen sterfelijkheid erkende.

Hoewel zijn stem in de wereld niet zo ver lijkt te reiken als ooit in een tijdperk van populistische en rechtse politiek, kan zijn effect binnen de kerk blijvend zijn.

Terwijl liberale critici beweren dat hij niet snel genoeg heeft gehandeld om de kerk te hervormen - vooral als het gaat om de rol van vrouwen - merken zijn aanhangers op dat hij op zijn minst bereid is om te praten over het kerkbeleid ten aanzien van gehuwde priesters en haar standpunt ten aanzien van hom*oseksualiteit en het celibaat.

Meer concreet heeft hij het College van Kardinalen een nieuwe vorm gegeven, waardoor het minder wit, minder Italiaans en minder representatief is geworden voor de Romeinse curie, de bureaucratie die de kerk bestuurt.

In plaats daarvan heeft hij gekeken naar de nieuwere franchises van de kerk. Hij heeft het meer Latijns-Amerikaans, Aziatisch en Afrikaans gemaakt. Onder de nieuwe aangestelden onder de kardinalen bevinden zich prelaten uit Marokko, Indonesië, Guatemala en de Democratische Republiek Congo.

En veelzeggend voor een paus met een gespannen relatie metconservatieve tegenstanders in de Verenigde Staten, heeft hij opnieuw de traditionele Amerikaanse feeder-scholen voor het College of Cardinals gepasseerd, vooral die bezet door conservatieven.

Aartsbisschop Charles Chaput van Philadelphia, een vocale criticus van Franciscus, bereikte in september de pensioengerechtigde leeftijd van 75 jaar zonder de rode hoed van een kardinaal te ontvangen. De verwachting is dat hij niet veel langer zal worden gevraagd.

Conservatieven in de machtige Amerikaanse kerk hebben betoogd dat de nadruk van Franciscus op pastorale openheid de geloofsleer aantast.

Zijn aanhangers zeggen dat hij ze tenminste laat spreken, en dat onder Johannes Paulus II en Benedictus XVI,zijn conservatieve voorgangers, theologische critici werden gecensureerd.

Franciscus heeft hen in plaats daarvan uit de macht gezet, hun klachten genegeerd en hun dreigementen om zich los te maken grotendeels van zich afgeslagen.

"Ik bid dat er geen schisma's komen", zei hij vorige maand. "Maarik ben niet bang.”

Aartsbisschop Hollerich, 61 en een jezuïet, zoals Franciscus, is voorzitter van de Commissie van de Bisschoppenconferenties van de Europese Unie en is een van de meest uitgesproken tegenstanders van het nationalisme van de kerk.

Als het gaat om de visie van Franciscus, volgen hij en zijn mede-nieuwe kardinalen "dezelfde lijn", zei hij.

Hij zei dat Franciscus duidelijk tegen de traditionalistische pogingen was om een ​​katholieke samenleving los van de wereld te herstellen. De pogingen van zijn tegenstanders om Francis af te remmen, zei hij, zouden averechts werken.

"Hoe meer hij wordt aangevallen", zei aartsbisschop Hollerich over Franciscus, "hoe vrijer hij wordt."

De dag nadat Franciscus de nieuwe kardinalen heeft verheven, zal hij een grote bisschoppenvergadering over het Amazonegebied inwijden.

Een van de belangrijkste vragen is of oudere getrouwde mannen met volwassen kinderen en een sterke positie in de kerk - bekend als "viri probati" of beproefde mannen - mogen worden toegelaten tot het priesterschap en sacramenten toedienen aan katholieken in afgelegen gebieden die bijna nooit een priester zien.

Sommige conservatieven maken zich zorgen dat het een stap op een hellend vlak is in de richting van het ongedaan maken van het priesterlijk celibaat.

Een van degenen die de conferentie op de Amazone leidt, is dominee Michael Czerny, 73, een in Tsjechië geboren Canadese jezuïet die Franciscus zaterdag tot kardinaal zal maken.

Pater Czerny, een naaste medewerker van Franciscus, weigerde te praten over de inhoud van de Amazone-synode, behalve dat "alles op tafel ligt".

Dathistorische bijeenkomst van de bisschoppen van de wereldin de jaren 1960 leidde tot een geest van openheid in de kerk. Het onderzocht opnieuw kwesties als de liturgie, de taal waarin mensen bidden en het priesterlijk celibaat, wat geen kwestie is van leer maar van kerktraditie die bijna 1000 jaar teruggaat.

Maar die opening veroorzaakte een terugslag van conservatieven die bijna een halve eeuw heeft geduurd.

Sprekend over de mogelijkheid om gehuwde mannen te wijden, zei aartsbisschop Hollerich dat als bisschoppen in een deel van de wereld zeggen dat ze het nodig hebben: "Ik denk dat de universele kerk dat verzoek moet overwegen."

Hoewel hij persoonlijk het celibaat als een "groot geschenk" voor het priesterschap beschouwde, voegde hij eraan toe dat "niet betekent dat het misschien de enige manier zou moeten zijn". Hij zei dat hij verre van alleen was in dergelijke opvattingen.

En Franciscus verhief andere bisschoppen die open stonden voor verandering.

Aartsbisschop Matteo Zuppi van Bologna, 64, is de enige nieuwe Italiaanse kardinaal in een college dat ooit door Italië werd gedomineerd. Zijn oudoom was een kardinaal die ooit als kandidaat voor paus werd beschouwd, maar de aartsbisschop volgt Franciscus en wijdt een groot deel van zijn tijd aan de armen.

In 2015 koos de paus hem uit om kardinaal Carlo Caffarra in Bologna te vervangen, een aanhanger van het katholieke conservatisme die openlijk twijfelde aan de leer van Franciscus.

Aartsbisschop Zuppi is bekritiseerd door de conservatieve vleugel van de kerk voor het schrijven van een inleidingeen boek over het bereiken van hom*oseksuele katholieken. Op maandag maakte Francis die conservatieven woedend door een privé-audiëntie toe te staan ​​aan de auteur van het boek, ds. James Martin, die later zei dat de bijeenkomst Francis' 'diepe pastorale zorg voor L.H.B.T. Katholieken.”

In een interview zei aartsbisschop Zuppi dat de nieuwe kardinalen van de paus lieten zien dat Franciscus een "missionaire" kerk wilde die "niet in zichzelf gekeerd is".

De nieuwe kardinalen, zei hij, zullen de kerk helpen "in ons heden" te leven.

Wat hij en de andere kardinalen nu doen, zal cruciaal zijn voor succes in de toekomst, dat volgens de kerk in Afrika, Azië en Zuid-Amerika ligt, waar de concurrentie met evangelische christenen hevig is. Franciscus, de eerste Zuid-Amerikaanse paus uit de geschiedenis, heeft consequent geprobeerd kardinalen in het zuiden van de wereld te verheffen.

"De paus wil zijn prioriteit geven aan de periferieën", zei bisschop Fabien Raharilamboniaina van Madagaskar in Antananarivo, de hoofdstad, waar Franciscus vorig jaar een kardinaal benoemde. “Omdat dit de toekomst van de kerk is.”

Het bezoek van Franciscus aan Afrika heeft, net als veel van zijn recente reizen, minder belangstelling gewekt dan zijn eerdere reizen. Aartsbisschop Zuppi erkende dat Franciscus misschien minder invloed had op het wereldtoneel.

"Er wordt helaas vaak niet naar de paus geluisterd" in de seculiere wereld, zei hij. "Dit is een probleem."

Maar hij voerde aan dat de invloed van Franciscus misschien meer op de lange termijn dan onmiddellijk is.

Vader Czerny ook. Hij zei dat terwijl de paus toegewijd bleef aan zijn kernkwesties, zoals de onthulling van een nieuwebeeldhouwwerkvan de migranten op het Sint-Pietersplein bevestigde dat het op wereldschaal moeilijk was om de impact van Franciscus te zien.

De problemen waarmee de wereld werd geconfronteerd, vereisten een mobilisatie van de basis die de paus leidde onder zijn kudde van 1,3 miljard, voegde hij eraan toe.

Over de kwestie van klimaatverandering bijvoorbeeld, zei hij dat kerken over de hele wereld het hadden gehoordde boodschap van de pausen veranderden hun gedrag, of het nu ging om recycling, bomen planten of water besparen.

"Er is meer goed nieuws dan lijkt", zei hij.

Maar het spirituele rijk blijft waar Franciscus de meeste invloed heeft. Sommige analisten suggereerden dat hij zoveel mogelijk zou veranderen in de kerk terwijl hij in functie was, aangezien er, ongeacht hoeveel kardinalen hij aanstelde, geen garantie was dat de volgende paus in zijn voetsporen zou treden.

Sommige van de nieuwe kardinalen komen uit een veel conservatievere Afrikaanse en Aziatische cultuur.

“Het is niet automatisch dat een conservatief college van kardinalen een conservatieve paus kiest of vice versa”, zegt Sandro Magister, een doorgewinterde Vaticaanse expert. “Franciscus werd gekozen door kardinalen die werden benoemd door twee conservatieven zoals Johannes Paulus II en Benedictus XVI.”

Zelfs pater Czerny, die volgende week zijn eigen stem krijgt, was het daarmee eens.

"De persoon die door het laatste conclaaf is gekozen, kiest de mensen die waarschijnlijk de meerderheid van de kiezers zullen zijn in het volgende", zei hij. “Dit gebeurt al 2000 jaar en de pausen blijken niet allemaal hetzelfde te zijn. Zoals we hebben gemerkt.'